autor tekst 002 ›››

 

 

Kemal Kurspahić

 

Lažni promoteri ‘europskih vrijednosti’

 U nesretnoj zemlji, u kojoj svaki provincijalac zakićen akademskom titulom kupljenom na lokalnim “univerzitetima” i “sveučilištima”, lako može naći sponzore za poricanje u televizijskim “dokumentarnim serijama” i člancima i intervjuima cijelog istorijskog iskustva generacija odraslih u poštovanju etničkih i vjerskih različitosti, dobro je ponekad pogledati šta o tom istorijskom iskustvu misle i pišu putopisci iz bijelog svijeta.

 Sa takvim osjećanjem, u ovim danima kad se povodom “blajburške mise” u sarajevskoj katedrali produbljuju jazovi u interpretaciji prošlosti i predviđanjima budućnosti, sa zanimanjem sam čitao seriju u šest poglavlja objavljenu u prestižnom francuskom Le Mondeu (Rémy Ourdan: “Sarajevo-Jerusalem”), koja je kandidovana za ovogodišnju evropsku nagradu za izuzetno izvještavanje. U kratkom uvodu u seriju kaže se kako je Ourdan, čija je karijera u znatnoj mjeri obilježena njegovim izvještavanjem iz balkanskih ratova devedesetih, putovao u potrazi za idejom koegzistencije i kako je to našao – i dokumentovao – na primjeru ta dva grada: “Sarajevo, posljednji ‘evropski Jerusalem’ i prva meta oživljavanja nacionalizma u Evropi tokom posljednje tri decenije, pod opsadom na kraju dvadesetog vijeka, i Jerusalem, sveti grad i centar svijeta, kao i epicentar bliskoistočnih napetosti. Ta dva grada, često uništavana mržnjom, ponekad takođe služe i kao simboli prelijepog života”.

 Autor je svoj doživljaj Sarajeva kao “evropskog Jerusalema” duboko utemeljio na autentičnim svjedočenjima pripadnika jevrejske zajednice o pravednicima koji su u toku nacističko-ustaške okupacije Sarajeva rizikujući i vlastiti život skrivali svoje jevrejske susjede i uzimali njihovu djecu kao svoju i sa koliko su poštovanja čuvali njihovu kultnu Sarajevsku Hagadu (ta dokumentarna serija bogato je ilustrovana fotografijama Damira Šagolja).

 Ta priča ljekovita je upravo ovih dana kad se, u nepomirljivim interpretacijama prošlosubotnje mise za blajburške žrtve u sarajevskoj katedrali, događaj pojednostavljeno tumači u krajnostima: fašizam i antifašizam; neokomunisti i neofašisti; poštovanje nasuprot ugrožavanju vjerskih sloboda.

 Svaka od tih krajnosti zastupljena je u analizama nedjelju dana kasnije ali tumačenja u krajnostima nerijetko imaju za posljedicu potpunu marginalizaciju, potiskivanje ustranu, dobronamjernih drugačijih pogleda.

 Tu, naravno, ne mislim na bilo kakvu relativizaciju glavnog povoda sarajevskih protesta: odluka da se baš u Sarajevu održi misa za blajburške žrtve uvreda je za međunarodnu reputaciju Sarajeva kao grada u kojem u uzajamnom poštovanju koegzistiraju četiri svjetske religije i posebno za sarajevske žrtve ustaške strahovlade u godinama Drugog svjetskog rata u kojoj je gotovo istrijebljena sarajevska jevrejska zajednica čiji su pripadnici, kao i gradski Srbi, ali i muslimani i hrvatski antifašisti, odvođeni na put bez povratka u zloglasni ustaški logor u Jasenovcu.

 Pobuna u Sarajevu protiv molitve za ubice iz Jasenovca i počinioce genocida nad Jevrejima i Srbima – pod okriljem NDH – doživljena je u svjetskoj javnosti kao znak da ni nakon tri decenije vladavine nacionalizma Sarajevo nije kapituliralo pred agresivnim zagovornicima jednakih krivica u kojima bi se počinioci genocida i Holokausta u Drugom svjetskom ratu poistovjetili s narodnooslobodilačkom vojskom koja je po svim relevantnim svjetskim izvorima dala doprinos pobjedi nad fašizmom. U tom pokušaju jednake raspodjele odgovornosti za ratna i poratna zlodjela u novije vrijeme se zloupotrebljava rezolucija Evropskog parlamenta o osudi i fašističke i svih drugih totalitarnih ideologija i režima koja se u lokalnim interpretacijama automatski primjenjuje i na jugoslovensko iskustvo koje je u svoje vrijeme uživalo uvažavanje i na Istoku i na Zapadu podijeljenog svijeta baš zbog nepristajanja na diktat iz Moskve.

 Masovnost, i pozitivna energija, sarajevskog protesta protiv rehabilitacije ustaštva i fašizma značajna je i zato što je pokazala da ni sa prirodnim odlaskom sa životne scene generacije antifašista iz Drugog svjetskog rata u Sarajevu odrastaju i nove generacije odgajane u nepristajanju da se njihovom gradu u naknadnim interpretacija istorije lijepi i etiketa ustaštva.

 Ali, nadvikivanje u krajnostima – fašizam ili antifašizam – zamagljuje duboko antibosansku dimenziju ove generalne probe konačnog rasturanja Bosne i Hercegovine. Simptomatično je kako se u osudi protesta povodom mise javljaju prvaci bošnjačke mladeži koji organizatorima protesta pripisuju “neokomunističku” i “jugonostalgičarsku” inspiraciju sve do paranoičnog predskazanja da – nošenjem simbola “države koje više nema” – trasiraju put “novog genocida nad Bošnjacima”.

 Ostrašćeni pozivi da se učesnici sarajevskog protesta “procesuiraju” za nepoštovanje zdravstvenih ograničenja, obaveznog nošenja maski i održavanje bezbjednog “društvenog razmaka”, sračunati su da prikriju pred javnošću stvarne razloge međusobnog razumijevanja i podrške ekstremnih krila sva tri “konstitutivna naroda”: u saglasnosti još od početaka nacionalnog političkog organizovanja oko ideje da “svako okopava svoju baštu” i da u Bosni i Hercegovini “ni paradajz više neće biti crven” došlo se do uzajamne saglasnosti da, recimo u Federaciji, jedni mogu da slave heroje međunarodno osuđenog udruženog zločinačkog poduhvata i zvanično zagovaraju oživljavanje zločinačke “Herceg-Bosne” a drugi da ideju tolerancije u multietničkom Sarajevu kompromituju imenovanjem ulica, trgova i škola po Bošnjacima koji su bili istaknuti pripadnici i propagandisti ustaškog pokreta.

 Međusobnom saglasnošću povodom “blajburške mise” u Sarajevu i jedni i drugi u ozbiljnim međunarodnim analizama gube moralni kredibilitet da se predstavljaju kao sljedbenici ili čak promotori “europskih vrijednosti”.

izvor: kliker.info ›››

 

 

autor tekst 001 ›››

 

 

Kemal Kurspahić

 

Vrijeme je za "patriotsku izdaju" 

Razvoj posljednjih godina na svjetskoj sceni, s narastanjem nacionalizma i populizma u zemljama koje su koliko juče prednjačile u promociji ili proslavljale osvajanje demokratskih vrijednosti, podsjeća koliko je - u društvima pogođenim širenjem političke isključivosti - dragocjena uloga onih koji se suprotstavljaju plimi jednoumlja.

 Razbuktavanje izborne kampanje u Bosni i Hercegovini, u kojoj se najveći dio kandidata takmiči u disciplinama “patriotizma” i “izdaje”, podsjeća me na jedan susret na svečanosti povodom 60. godišnjice lista Oslobođenje 2003. godine u Narodnom pozorištu u Sarajevu s tada vodećim liderom opozicije Zlatkom Lagumdžijom.

On je u patriotskim medijima tih dana optuživan za pokušaj “državnog udara”.

U prisustvu visokorangiranog stranog diplomate, rekao sam Lagumdžiji: “Kad budeš opet izvodio državni udar protiv ovakve države, javi i meni da se pridružim”.

 Od tada je država bivala uglavnom sve gora, sve dalje od aspiracija vlastitog stanovništva za pridruženje euroatlantskim integracijama, a na izbornoj pozornici u nadvikivanju u krajnostima od otcjepljenja i trećeg entiteta do dozivanja i odbacivanja miješanja susjeda u odnose u Bosni i Hercegovini, vrlo je teško raspoznati ko bi mogli biti nosioci “udara” koji će promijeniti smjer višegodišnjeg zaostajanja.

 Ta prijeka potreba za otporom vladajućim ideologijama, partijama i ličnostima više nije tek problem država na marginama ovog vremena.

 Razvoj posljednjih godina na svjetskoj sceni, s narastanjem nacionalizma i populizma u zemljama koje su koliko juče prednjačile u promociji ili proslavljale osvajanje demokratskih vrijednosti, podsjeća koliko je - u društvima pogođenim širenjem političke isključivosti - dragocjena uloga onih koji se suprotstavljaju plimi jednoumlja.

 U Sjedinjenim Državama u ovim godinama u kojima vladajuća administracija poništava međunarodne ugovore o trgovini, kontroli nuklearnog naoružanja i klimatskim promjenama i dovodi u pitanje principe na kojima su počivala višedecenijska savezništva - pored ostalih i NATO i Evropsku uniju - ta potreba za suprotstavljanjem nepredvidivim instinktima predsjednika dobila je i kvalifikaciju “tihog otpora”.

 To je i kontekst u kojem novu aktuelnost dobija i knjiga “Patriotska izdaja: Džon Braun (John Brown) i duša Amerike” autora Ivana Kartona (Evan Carton), objavljena još 2006. godine o tome kako je Braun u ranoj američkoj istoriji vodio borbu za rasnu jednakost i sarađivao s Afroamerikancima na ukidanju ropstva: autor ga predstavlja kao radikalnog američkog patriotu koji je napadao američku državu u ime američkih principa.

 Ironija je ovog vremena to što je, u zemljama sa dugom istorijom otpora okupacijama i represivnim režimima - među ostalima Mađarskoj i Poljskoj - potreba za glasovima otpora gotovo jednaka kao u vremenima kad su te zemlje bile s tužnije strane “željezne zavjese”.

 Bosna i Hercegovina takođe treba “patriotske izdajnike” u nedjeljama uoči izbora.

 Među Bošnjacima - koliko god u obnavljanju ideologije i aspiracija međunarodno osuđenih nosilaca “udruženog zločinačkog poduhvata” bile popularne zakletve o odbrani svakog pedlja bosanske države, ključni kriterij izbora morala bi biti sposobnost i kapacitet kandidata da nalazi i pridobija partnere u srpskom i hrvatskom nacionalnom korpusu u Bosni i Hercegovini i u dvjema susjednim zemljama za projekt funkcionalne države.

 Nastojanja da se Srbima i Hrvatima nametne država po mjeri njenog statistički većinskog naroda prije će voditi blokadama i dezintegraciji nego povratku na euroatlantski put.

 Među bosanskohercegovačkim Hrvatima i Srbima - rijetki su glasovi protivljenja politikama koje slave osuđene ratne zločince, prijete daljom teritorijalnom i ustavnom razgradnjom države i daljom opstrukcijom u procesu ispunjavanja uslova za članstvo u NATO-u i Evropskoj uniji.

 To je tačka na kojoj odlučujuću ulogu mogu - i treba - da odigraju susjedne države, Srbija i Hrvatska.

 One umišljenu ulogu “garanata Dejtonskog sporazuma” jednostrano tumače kao pravo da se miješaju u ionako osjetljive međunacionalne odnose u Bosni i Hercegovini: Hrvatska otvoreno koristi članstvo u Evropskoj uniji i NATO-u da agituje za “jednakopravnost konstitutivnih naroda” na način koji bi vodio daljoj etničkoj podjeli i obnovi, formalnoj ili neformalnoj, zločinačke ratne tvorevine “Herceg-Bosna” dok Srbija - u brizi za rusko protivljenje širenju uticaja NATO-a na Zapadni Balkan - prećutno ili direktno podržava antibosansku retoriku i politiku vladajuće partije u bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska.

 “Probosanske snage”, kako vole da se predstavljaju vladajuće bošnjačke partije, nikada nisu našle odgovor na ove nasrtaje iz susjedstva na integritet i suverenitet bosanske države.

 U međunarodnim odnosima, one su radije prihvatale učtiva - ali neobavezujuća - priznanja iz Evrope za “ostvareni napredak” nego da upadljivo rijetke pozive u evropske prijestonice iskoriste za traženje evropske podrške u podsjećanju dviju susjednih zemalja kako njihov potpis na Dejtonski sporazum znači i odgovornost za njegovo provođenje bez ikakvih perspektiva dalje teritorijalne podjele, otcjepljenja ili uspostavljanja novih entiteta.

 Bosna i Hercegovina je - s mudrijom prodržavnom diplomatijom i politikom - mogla osigurati međunarodno razumijevanje i saglasnost da će i napredovanje Srbije prema članstvu u Evropskoj uniji zavisiti od toga koliko će ona koristiti svoj uticaj u bosanskom entitetu da ukloni blokade na euroatlantskom putu susjedne zemlje ili čak da može biti primljena u članstvo samo istovremeno kad i Bosna i Hercegovina. 

izvor: slobodnaevropa.org ›››