Page 61 - Saša Marković - Manifest protiv Imperije

retorike nacionalne bezbednosti i oslabađanja. U većini slučajeva,
međutim, dejstvovale su najviše iz ekonomskih razloga, naročito
da bi uspostavile, potpomogle i odbranile pravo Amerikanaca da
obavljaju poslove širom sveta bez ikakvog mešanja.“108

Od vremena razgradnje Havajske monarhije 1893, preko Kube
i Filipina 1898. Sjedinjene Države su pokazivale karakter imperije. U
periodu hladnog rata intervencionizam je postao češći, ogrnut u plašt
borbe protiv komunizma i politike obuzdavanja Sovjetskog Saveza.
Izuzev dva čisto imperijalistička rata koja su SAD odile u Koreji i
v
Vijetnamu, a koji su imali par exelance i geopolitički značaj, obezbje-
u
đujući strateško prisustvo Amerike na Dalekom istok, najveći broj
drugih intervencija i prevrata nijesu imali nikakav geostrateški značaj

osim omogućavanja američkim korporacijama i velikimbankama ne­
t
smetane pljačke tih država. Ukoliko bi se neka legiimno izabrana vlast
usprotivila neokolonijalnom odnosu svojih država u odnosu na ameri­
čke korporacije koje su radile u njoj, te najavile ili sprovele nacional­
izaciju, ili promijenile regulaciju u korist države, pokretao se
mehanizam na relaciji visoki finansijski kapital - lobisti - državni
sekretar - Bijela kuća - izvršioci CIA ili Pentagon Američke multi­
.
nacionalne korporacije i velike banke su koristile vojno-obavještajne
potencijale SAD-a kako bi sačuvali neokolonijalni odnos, prije svih u
Južnoj Americi i na Bliskom Istoku. Prema mišljenju Noama Čom-
skog, američki spoljnopolitički angažman od završeta II svjetskog
k
rata do danas, precizno možemo determinisati kao neoimperijalizam.
Primjer Irana je možda najeklatantniji. Uz svesrdno angažo-
vanje CIA-e zbačen je demokratski premijer Muhamed Mosadek, koji
je nacionalizovao naftne izvore koje su, do tada, eksploatisale bri­
tanske naftne kompanije. I pored činjenice da je Mosadek želio do­
govor sa Britancima (koji su ovi odbili), te ih kasnije i pobijedio pred

108 Stiven Kinzer, S vrg a v a n je , p u č e v i r e v o lu cije i in v a zije, Beograd 2006, str. 9.

60