Page 702 - Albert Pike - Moral i Dogma

uglavnom u radovima Klementa iz Aleksandrije, koji sadrže Platonističke i Pitagorejske elemente.
Koptski tekstovi iz Nag Hamadija obuhvataju i nekoliko onih koji očigledno potiču iz Valentinusove škole
gnostika. Smatra se najuticajnijim od svih gnostika. Njegova škola se kasnije podelila na dva pravca.
Prema Sv. Irineusu i nekim drugima, smatra se da je on bio učenik Theodasa koji je bio učenik Sv. Pavla.
Tertullian, u Adversus Valentinianos IV, kaže da je Valentinus bio kandidat za biskupa Rima, zbog nje-
govih intelektualnih sposobnosti i izražajne elokvencije, ali pošto nije izabran prekinuo je sve odnose s
Crkvom i razvio svoju Gnostičku doktrinu. Bio je egipatski religiozni filosof, osnivač Rimske i
Aleksandrijske škole Gnosticizma, sistema religioznog dualizma (verovanje u suprotna božanstva dobra i

zla) uz doktrinu spasenja sa ili kroz gnosis, ili ezoterijska znanja. Valentinijanske zajednice, koje su
osnivali njegovi učenici, bile su veliki izazov za hrišćansku teologiju u II i III veku. Valentinusov sistem
se razvio u Istočni i Zapadni oblik, više složenosti, mada je ranija struktura bila slična Pavlovoj mističnoj
teologiji, po svom naglašavanju instrumentalizovane Hristove smrti i uskrsnuća i odnosa prema
hrišćanskom rođenju/oslobođenju. Današnja učenja imaju trend ka povećanju važnosti Valentinusove
doktrine i uticanju na kasnije pojavljivanje antropocentričkih oblika Hrišćanske spiritualnosti, koja je
ostavila tragove u svakom periodu crkve sve do danas, s nastankom zapadnog prototipa, Pelagianizma,
nazvanog po britanskom svešteniku Pelagiusu iz V veka. Izvor: Ad. 1: The Oxford Dictionary of the
Christian Church, F. L. Cross; III. Ed. E. A. Livingstone Oxford University Press, 1997; str. 1676-8.; i Ad.
2.\Encyclopedia Britannica, El. Ed. 2006.

13

Hesiod, Grčkk'Haiodoc, je bio grčki pesnik, smatra se da je radio od 750. do 650. g.p.n.e, istovremeno s
Homerom. On je prvi evropski pesnik koji je sebe uzeo za svoju temu, kao pojedinca koji ima posebno
važnu ulogu. Drevni pisci su njemu i Homeru pripisali da su uspostavili religiozne običaje. Savremeni
naučnici ga šmatraju najveći, izvorom grčke mitologije, tehnike obrađivanja zemlje u poljoprivredi, ranu
ekonomsku misao, i za drevnu grčku astrologiju. Prema njegovom navo-đenju, rođen je u Beotiji. On je
pisac Radova i Dana, moralne i didaktičke poeme rurainog života i Teogonije koja se odnosi na poreklo

sveta i bogova. Obe poeme sadrže mit o Pandori. Izvor: Euroword Dictionary, el. Ed.

14

Navyanyaya, ili nova Nyaya - Sanskrit: Pravilo ili Metod je noviji ogranak filosofske škole. Najpoznatiji
filosof Navya-Nyaya i osnivač moderne škole indijske logike bio je Gangeša. Jedna je od škola u
tradicionalnoj Hindu filosofiji, koja je cvetala u prvim vekovima prvog milenijuma. Najveći doprinos

Nyaya sistema je što je u njemu detaljno razrađen metod razumskih posledica. Kao i drugi sistemi, Nyaya
je filosofski i religiozni sistem. Najviše se posvećuje problemu prestanka ljudske patnje i bola, a koji
nastaje iz pogrešnog razumevanja stvarnosti. Oslobođenje nastaje kroz vezu, sponu, posredstvo, pravo
znanje i istinu. Ono je metafizičko. Nyaya škola smatra da postoje četiri važna oblika saznanja: zapažanje
(pratyaksa), izvođenje zaključka (anumana), poređenje (upamana) i dokaz (šabda). Pogrešno znanje
navodi na sećanje, sumnju, grešku i hipotetički argument. Njena teorija uzroka se sastoji od: stvarnog, ili
materijalnog uzroka (supstanca iz koje nastaje posle-dica); nebitnog uzroka (koji pomaže u stvaranju
uzroka); i efikasnog uzroka (moći koja pomaže materijalnom uzroku da stvori posledicu). Bog nije
materijalni uzrok univerzuma, jer su atomi i duše takođe večni, već je on efikasan uzrok. Izvor: Ad. 1.:
The Illustrated Encyclopedia ofHinduism, James G. Lochtefeld. The Rosen Publishing Group, Inc. N. Y.
2002; str. 470.; i, Ad. 2.: Encyclopedia Britannica, El. Ed. 2006.

15

Bardaisan ili Bardesanes (154-222), sirijski gnostik i osnivač Bardaisanizma. Bio je naučnik, astrolog,