Page 104 - Tom Filips - Ljudski rod

središte kulture koja je proizvodila nove tehnologije i
umetnička dela i prodavala ih širom tadašnjeg sveta. I, po
svemu sudeći, nije ratovala. Uopšte. Arheolozi iskopavaju
ostatke harapskih gradova već čitav vek i nisu našli dokaze
da su naselja bila napadana ili uništavana. Vrlo malo ima
primera značajnih utvrđenja i odbrambenih građevina, i
nema nikakvih prikaza rata u harapskoj umetnosti i ničega
što bi nagovestilo postojanje vojske ili velikih zbirki
vojničkog oružja. (Zanimljivo, ali za razliku od drugih
sličnih civilizacija iz istog vremena, nisu našli ni spomenike
velikim vođama.)
Zbog ovoga pripadnike harapske civilizacije ponekad
prikazuju kao idealizovane protohipike, što je lepa
zamisao, ali je verovatno bliža pustoj želji, a ne stvarnosti.
Iako se čini da je to bila prilično opuštena civilizacija koja
se dobro slagala sa susedima, imala je i prednost dobre
geografske zaštićenosti, pa joj je svakako bilo lakše da ne
ratuje. Naravno, moguće je da nismo pronašli tragove rata
još; ako je tako, ne bi bilo prvi put da neka civilizacija
stekne ugled miroljubive, a da kasnija otkrića potpuno
unište taj ugled. Harapsko pismo još nije u potpunosti
dešifrovano, pa ćemo jednog dana možda otkriti da su
napisali: „Ha ha ha, hajde da sakrijemo sve naše ratničke
stvari i potpuno zbunimo arheologe.“
Ipak, za sada se čini da je, u vreme kada su ostale rane
civilizacije zaista bile sklone ratovanju i osvajanjima,
harapsko društvo uspelo da ostane na vrhuncu punih
sedamsto godina bez većih ratnih sukoba. A onda je, iz
nejasnih razloga, harapska civilizacija nekako... izbledela i
nestala iz istorije. Narod je počeo da se iseljava iz gradova i
da se vraća u prirodu. Zbog klimatskih promena nastalih
oko 2200. godine pre nove ere, koje su izazvale propadanje
nekoliko drugih ranih civilizacija, dolina je najverovatnija
postala suvlja i neplodnija; previše stanovnika i previše
obrade zemlje možda su izazvali nestašice hrane, a žitelji