Page 47 - Nil Nidli - Zakoni zdravlja i izlečenja

46 ZAKONI ZDRAVLJA I IZLEČENJA
nije da će verovatno spasiti život, a svakako će koje druge arterije), telo reaguje kako bi spreči-
ga poboljšati. lo formiranje krvnog ugruška. Ono prekriva te
Kako se može smanjiti broj srčanih udara? masne naslage debelim, fibroznim omotačem
Šta može osoba da učini kako bi umanjila rizik (kapom), kao što je prikazano na slici. To je
od infarkta? Dr Ivan Girfas (Ivan Gyarfas), značajan odgovor, jer ako se dopusti da masni
direktor Programa za prevenciju kardiovasku- materijal dođe u direktan kontakt sa krvlju, on
larnih bolesti svetske zdravstvene organizacije, može da stimuliše zgrušavanje krvi. Fibrozni
objašnjava da preventivne mere mogu da spasu omotač štiti od tog smrtonosnog zgrušavanja. U
značajan broj ljudi od prevremene smrti: “Oko stvari, ovaj dvostruki proces daje aterosklerozi
12 miliona ljudi umre (širom sveta) svake svoje ime. “Atero” se odnosi na “kašastu” masu
godine od srčanih problema, ali je i do polovina masnog materijala koji se nagomilava unutar
njih mogla da bude spasena da su upražnjavani arterija. “Skleroza” opisuje tvrdi fibrozni materi -
bolji preventivni programi.” jal koji je telo proizvelo kao odgovor.
Iako bolji preventivni programi mogu da Nažalost, na aterosklerotičnoj plaki može
umanje broj smrtnih slučajeva usled oboljenja doći do ulceracije (razjedanja), prouzrokujući
srca (naročito od infarkta) do oko 50%, dokazi pucanje zaštitnog omotača kao što je pokazano
ukazuju da bi optimalni preventivni programi na slici. Kada se to desi, kombinacija firboznog
mogli da umanje broj smrtnih slučajeva od i masnog materijala se oslobađa u krvotok.
oboljenja srca i do 90%. Ukratko, iako je bolest Sada manja, erodovana masna naslaga, zvana
srca uzrok smrti broj jedan u Americi, ona to ne ulcerozna plaka (ponekad zvana “lezija”), osta-
mora da bude. Devet od deset infarkta se može je zakačena za arterijske zidove i oslobođen
sprečiti. masni materijal i ulcerozna plaka mogu da
aktiviraju krvne pločice, ćelije tela za zgruša-
Razvoj bolesti srca i krvnih sudova vanje krvi. To često pokreće niz događaja koji
Mnogi ljudi koji imaju bolesti srca nisu sves- mogu potpuno da zakrče arteriju koja je već
ni toga. To je zbog toga što se bolesti srca značajno sužena aterosklerozom. 9 Ukoliko ovaj
obično tiho razvijaju. Pre nego što se javi bilo ili drugi proces rezultuje potpunim zakrečenjem
kakvo oštećenje srca, proces zvani atero - srčane arterije, srčani mišić koji je bio zavisan
skleroza (ili “otvrdnjavanje arterija”) se odigra- od protoka krvi u arteriji će umreti. Ova smrt
va u arterijama srca više godina. Rana faza srčanog tkiva se naziva infarkt miokarda (MI) ili
ateroskleroze se naziva “masna pruga”. 8 Proces srčani udar. Ateroskleroza napreduje različitim
ateroskleroze nije ograničen na srčane arterije stopama kod različitih ljudi. Promena tokom
(poznate kao “koronarne arterije”). Izraz vremena u arterijama osobe koja će sa 60 ili 70
“bolest koronarnih arterija” se odnosi specifično godina starosti doživeti srčani udar je prikazana
na postepeno sužavanje ateroskleroze dok na slici 2. 10
deluje na srčane arterije. Velike i srednje arte - Zapazite da je rana ateroskleroza prisutna
rije širom tela mogu da postanu sužene ovak - sa 20 godina starosti, kako je prikazano u dnu
vim nagomilavanjem masnih materija kako se slike. To je uobičajeno u zapadnim zemljama. U
formira plaka, kako je ilustrovano na slici 1. stvari, može da bude prisutna već sa 10 ili 15
Treba uočiti da ateroskleroza ne predstav- godina starosti. Do vremena kada osoba napuni
lja samo nakupljanje masti. Kada se mast naku-
plja na unutrašnjoj strani srčanih arterija (ili bilo Slika 2. Napredak bolesti srčanih
arterija
Slika 1. Aterosklerotična masna traka
Srčana Ishemijska
unutar aorte insuficijencija kardio-
(angina miopatija
Dijagram aterosklerotične plake
pektoris)
Ulceracija Deo arterije koji ostaje otvoren (%) MI
Degenerišuće
ćelije Fibrozna kapa 100
Glatke mišićne 70
Arte- ćelije 40
rijski Mast
zid Kristali hole- 20 Bez simptoma Simptomatično
sterola 10
Srčani udar zbog zakrečenja
Starost 10 20 40 60 70